Podręcznik projektowania konstrukcji ze stali nierdzewnych. Redakcja naukowa – Aleksander Kozłowski. Wydanie IV. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2017, stron 275.
Podręcznik stanowi tłumaczenie książki pt. „Design Manual for Structural Stainless Steel”, opracowanej przez Nancy Baddoo ze Steel Construction Institute pt. „Design Manual for Structural Stainless Steel”. Zawiera przedmowy do obecnego i wcześniejszych wydań, podziękowania i wstęp, a następnie treść podzieloną na dwie części: I – Zalecenia projektowe i II – Przykłady obliczeniowe.
Część pierwsza ma 11 rozdziałów i 5 załączników. Ujmuje definicję stali nierdzewnych, ogólną charakterystykę ich właściwości w zależności od składu chemicznego, a także zakres możliwych zastosowań w budownictwie. Przedstawia właściwości mechaniczne tych stali, a w szczególności wpływ czynników technologicznych, tj. obróbki plastycznej na zimno, na charakterystykę naprężenie-odkształcenie. Opisuje normy stosowane do identyfikacji stali nierdzewnych, a także odnoszące się do wyrobów z tych stali. W sposób ogólny charakteryzuje właściwości fizyczne różnych gatunków tego rodzaju stali, technologie wykonania wyrobów, a także podejmuje problematykę kosztów, cyklu eksploatacji produktów ze stali nierdzewnej oraz ich oddziaływania na środowisko. Przybliża problematykę korozji i odporności poszczególnych gatunków stali nierdzewnych na oddziaływania różnego rodzaju środowisk agresywnych, a także zagadnienia doboru materiałów z uwagi na trwałość i projektowany okres użytkowania konstrukcji bądź jej elementów.
Przedstawia podstawy projektowania konstrukcji ze stali nierdzewnych z uwzględnieniem wymagań stanów granicznych nośności, użytkowalności i trwałości. Omawia zagadnienia nośności przekrojów i projektowania prętów poddanych rozciąganiu, ściskaniu, zginaniu oraz ścinaniu, a także projektowania węzłów z wykorzystaniem połączeń śrubowych i spawanych. Charakteryzuje właściwości mechaniczne różnych gatunków stali nierdzewnych w podwyższonej temperaturze, zasady obliczania nośności pożarowej konstrukcji i projektowania z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe.
W sposób syntetyczny opisuje problematykę oceny trwałości zmęczeniowej i możliwości ograniczenia tego rodzaju zagrożeń, procedur badawczych próbek ze stali nierdzewnej, a także wytwarzania elementów z uwzględnieniem ich kształtowania, składowania i transportu, spawania, zacierania i zapiekania, wykończenia.
Tę część podręcznika wieńczy zestawienie załączników dotyczących: zależności między oznaczeniami stosowanymi w PN-EN 10088 i w USA; zwiększenia wytrzymałości przekrojów poddanych walcowaniu na zimno; modelowania charakterystyki materiału; metody CSM (continuous strenght method); sprężystego momentu krytycznego przy zwichrzeniu.
Część druga zawiera 15 przykładów obliczeniowych, w tym ujmujących projektowanie słupa o przekroju kołowym, słupa ściskanego mimośrodowo o przekroju dwuteowym, dwuprzęsłowego przekrycia dachowego z blachy trapezowej, połączenia spawanego, połączenia śrubowego, belki zginanej niezabezpieczonej przed zwichrzeniem, słupa obciążonego siłą podłużną i oddziaływaniem ognia, dźwigara kratowego z rur, dwuprzęsłowego przekrycia dachowego z blachy trapezowej w stanie umocnienia na zimno, przekroju z wykorzystaniem metody CSM, a także wyznaczania wytrzymałości zmęczeniowej spawanego węzła kształtownika rurowego, nośności na ścinanie dźwigara blachownicowego, nośności na obciążenia skupione.
Książka jest publikacja wartościową. Zawiera podstawy teoretyczne projektowania elementów konstrukcji ze stali nierdzewnej i ich wdrożenie w przykładach obliczeniowych zamieszczonych w części drugiej. Podręcznik powinien zainteresować szerokie grono inżynierów budownictwa zajmujących się projektowaniem i realizacją konstrukcji metalowych, a także studentów wydziałów inżynierii lądowej uczelni technicznych.
Prof. dr hab. inż. Hanna Michalak
Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej