SIWOWSKI T.: Mosty z kompozytów FRP. Kształtowanie, Projektowanie, Badania. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2018, stron 624.
Książka ma charakter zarówno monografii, jak i podręcznika. Jest adresowana do wszystkich, którzy mają na sercu rozwój polskiego mostownictwa: projektantów i wykonawców, nauczycieli akademickich i studentów, pracowników administracji mostowej i służb utrzymaniowych. Na szczególne uznanie zasługuje fakt przedstawienia nie tylko osiągnięć zagranicznych, ale również wytworów polskiej myśli technicznej. Profesor Tomasz Siwowski ma do tego szczególne prawo, bowiem współuczestniczył w projektowaniu, budowie i nadzorze nad realizacją kilkuset obiektów mostowych. Brał udział w kilku projektach badawczych poświęconych tworzeniu nowych rozwiązań konstrukcyjnych mostów z materiałów o innowacyjnym charakterze. Ta różnorodność znalazła także odzwierciedlenie w omawianej książce, która jest swego rodzaju podsumowaniem doświadczeń zdobytych przez autora na przestrzeni ostatnich lat i uzupełnionych o najnowsze osiągnięcia światowe.
W książce przedstawiono historię mostów z kompozytów FRP oraz zasady kształtowania ich konstrukcji, ilustrując licznymi przykładami wybudowanych obiektów mostowych. Autor poświęcił wiele miejsca przedstawieniu kompozytów polimerowych (FRP) jako materiału do budowy mostów. Omówił nie tylko ich właściwości, ale również technologie wytwarzania, co ma zdecydowanie większe znaczenie niż na przykład przy wytwarzaniu betonu lub stali. Autor podkreśla nie tylko zalety, ale omawia również wady kompozytów polimerowych i ograniczenia w ich stosowaniu.
Na szczególną uwagę zasługuje rozdział, w którym omówiono analizy teoretyczne i podstawowe zasady projektowania. W przypadku konstrukcji z kompozytów polimerowych analizę prowadzono na trzech poziomach: pojedynczej warstwy, laminatu (układu warstw) oraz całej konstrukcji (układu laminatów). Wykorzystywane do oceny nośności i sztywności kryteria wytrzymałościowe różnią się od stosowanych w przypadku tradycyjnych materiałów izotropowych. Należy podkreślić, że procedury badawcze i pomiary wielkości fizycznych są bardziej złożone i odbiegają od powszechnie stosowanych standardów przy materiałach i elementach np. stalowych. Generalnie można stwierdzić, że kształtowanie, projektowanie i badania tego rodzaju mostów są ciągle zadaniami niekonwencjonalnymi, a dotychczasowe doświadczenia nie pozwalają na ich uogólnienie i w konsekwencji na stworzenie norm.
W trzech rozdziałach opisano zasady kształtowania dźwigarów głównych, paneli, z których są budowane pomosty oraz połączeń między elementami konstrukcyjnymi, co odzwierciedla poziom wiedzy w tym zakresie zarówno w Polsce, jak i na świecie. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt opisania własnych prac projektowo-badawczych związanych z kształtowaniem materiałowo-konstrukcyjnym trzech różnych dźwigarów głównych, dwóch paneli pomostowych oraz trzech rodzajów połączeń elementów. Wobec braku norm projektowych, podstawą do oceny poprawności konstrukcji i oceny stopnia bezpieczeństwa użytkowania były wyniki badań wytrzymałościowych. Na ich podstawie określono nośność i sztywność elementów zastosowanych w rzeczywistych i zrealizowanych przez autora obiektach mostowych. Są to opisane w kolejnym rozdziale dwa pierwsze w Polsce mosty drogowe z kompozytów FRP, zbudowane w latach 2015–2016 w okolicach Rzeszowa.
Należy podkreślić, że książka powstała jako swego rodzaju podsumowanie działalności autora i kierowanego przez niego zespołu w realizacji czterech projektów badawczych wykonanych w latach 2007–2017. Są to projekty TransIND i PANTURA współfinansowane przez Komisję Europejską w ramach 7 Programu Ramowego, projekt KŁADKA sfinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz projekt COMBRIDGE współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Przedsięwzięcia Pilotażowego DEMONSTRATOR+. Projekty te nie zostałyby zrealizowane, gdyby nie wieloletnia współpraca autora z firmą MOSTOSTAL WARSZAWA SA. Jest to wręcz modelowy dowód na to, że innowacyjność i postęp mogą się rodzić tylko w ścisłej współpracy uczelni z przemysłem.
Książka stanowi cenny wkład w rozwój polskiego mostownictwa i znakomite źródło wiedzy zarówno dla doświadczonych inżynierów, jak i studentów wydziałów budownictwa, ze szczególnym uwzględnieniem specjalności mostowej. Jestem przekonany, że znajdzie szerokie grono czytelników nie tylko wśród specjalistów.
Prof. dr hab. inż. Henryk Zobel