Maidl B.: Faszination Tunnelbau – Geschichte und Geschichten – Ein Sachbuch (Budowa tuneli jako fascynacja – historia i historie – książka przedmiotu). Ernst & Sohn, Berlin 2018. Stron 230
Budowa tuneli jest jedną z najbardziej interesujących, ale też – niebezpiecznych dyscyplin inżynierskich. Może fascynować, gdyż jest pełna ryzyka i mistyki. Niebezpieczna praca drążenia jest darzona szacunkiem, a stosowane metody i technologia zmechanizowanej realizacji – podziwiana.
W książce ukazano problem tuneli od czasów antycznych do nowożytnych, załączając też właściwe tu przyszłe zadania i fantastyczne idee. Budowa tuneli bywa często rozważana w kategoriach sztuki. Zatem książka zajmuje się nie tylko techniką, ale wnika także w obszary religii, sztuki, filmu, literatury i kultury. Ma ona zatem charakter dość wszechstronny. Z tego względu adresowana jest również do zainteresowanego nieprofesjonalisty.
Książkę tworzy dwanaście podstawowych rozdziałów. W rozdziale 1. zawarto wprowadzenie i określono przynależne pojęcia. M.in., dokonano tu historycznego przeglądu tuneli – wybranych i wartych uwagi, oraz wykonano porównania między inżynierskim budownictwem tuneli i górnictwem.
Rozdział 2. poświęcono historii tuneli pod względem ich typów konstrukcyjnych, metod usuwania urobku, rodzajów oprzyrządowania i planowania wykonawczego. Ukazano tu sposób pełnego i szybkiego usuwania urobku, jego likwidacji w częściach, klasyczne drążenie tarczowe i przynależne maszyny, oraz zaprezentowano urządzenia do usuwania urobku, sposoby obudowy tuneli i planowanie całej budowy w czasie.
W rozdziale 3. przedstawiono szczegółowo historię tuneli od czasów antycznych do współczesnych, w podziale na starożytność, średniowiecze, bliską przeszłość i teraźniejszość.
W rozdziale 4. przeanalizowano projekty przyszłościowe i fantastyczne, podkreślając m.in. idee tuneli dla połączenia wód Morza Śródziemnego i Morza Martwego, oraz – lądowego między Japonią i Koreą, przez Cieśninę Beringa, połączenia Europy i Afryki w pobliżu Gibraltaru, tuneli dla wydobywania ropy w Arktyce, określonego tunelu morskiego w Norwegii, itp.
W rozdziale 5. opisano tunele ucieczkowe i wojenne, np. te w Berlinie i budowane w Wietnamie przez siły Viet Congu.
W rozdziale 6. przedstawiono pojawiające się tu ryzyka oraz problematykę możliwych katastrof, w tym także – pożarów w tunelach.
Rozdział 7. poświęcono zagadnieniu tunelu jako przedmiotu sztuki – w malarstwie, filmie, literaturze, muzyce, postaci Św. Barbary. Omówiono też istniejące atawistyczne, negatywne odczucia, jakie wiążą się z zaangażowaniem się kobiet w działaniach na rzecz tuneli. Natomiast w rozdziale 8. zaprezentowano autorytety w dziedzinie budowy tuneli i geotechniki, wymieniając przykładowo takie postacie, jak: Brunel, Nobel, Terzaghi, Kastner, v. Rabcewicz, Müller, Lombardi i szeregu innych.
W rozdziale 9. opisano sylwetki budowniczych tuneli jako pasjonatów, w tym także autorów książki, a w rozdziale 10. ukazano perspektywy i szanse zawodu budowniczego tuneli.
Rozdział 11. zawiera wykaz kilku organizacji ważnych dla budownictwa tunelowego, np.: International Tunnelling and Underground Space Association (ITA-aites), Deutscher Ausschuss für unterirdisches Bauen (DAUB), Deutsche Gesellschaft für Bautechnik e.V. (DGGT), Österreichische Gesellschaft für Geomechanik (ÖGG) i Schweizerischer Ingenieur- und Architektenverein (SIA).
Rozdział 12. dotyczy zjawisk psychicznych, jakie mogą pojawić się w trakcie przebywania w tunelu, np. – strachu i klaustrofobii.
Ze względu na swój nowatorski, wszechstronny i dość unikalny charakter można opiniowaną tu książkę polecić także w Polsce – nie tylko specjalistom przedmiotu, ale też wszystkim tym, którzy poszukują w technice również tła humanistycznego.
Prof. dr hab. inż. Zbigniew Cywiński