FLAGA A.: Podstawy mechaniki ciał stałych płynów. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019, stron 596.
Ta obszerna monografia jest złożona z 17 rozdziałów merytorycznych, każdy z oddzielnym spisem literatury w nim cytowanej.
Po bardzo skróconej przedmowie, rozdział 1 ma tytuł „ Przedmiot i zakres mechaniki ciał stałych i płynów”. Składa się z 10 podrozdziałów. „Prawa Newtona” stanowią krótki rozdział 2, a rozdział 3 „Punkt materialny (cząstka materialna, masa skupiona, układ o jednym stopniu swobody)” zawiera trzy podrozdziały. Obszerny rozdział 4, zatytułowany „Grupa cząstek materialnych, układ punktów materialnych”, dotyczy mechaniki teoretycznej układu materialnego. Sześć podrozdziałów i 32 punkty stanowią jego treść. Rozdział 5 „Bryła sztywna” jest złożony z pięciu podrozdziałów, które stanowią stanowią mniej lub bardziej udany wykład mechaniki teoretycznej Newtona i mechaniki analitycznej Lagrange’a.
Rozdział 6 pt. „Stałe i płynne ciągłe ośrodki materialne” jest złożony z sześciu podrozdziałów i 13 punktów. „Ciągłe ośrodki sprężyste” stanowią treść rozdziału 7, złożonego z 8 podrozdziałów i 10 punktów. Względnie krótki (dlaczego ?) rozdział 7 nosi tytuł „Sprężystość i termodynamika” i jest złożony z 2 podrozdziałów i 7 punktów. Nie jestem przekonany czy na 15 stronach można omówić termosprężystość i chyba teorię sprężystości. Rozdział 9 to „Akustyka”, złożony z 9 podrozdziałów i 19 punktów. „Własności fizyko-dynamiczne płynów” stanowią rozdział 10, złożony z 14 podrozdziałów i 9 punktów, przy czym w spisie treści i w książce na stronach 348 i 350 ten punkt 10.11.3 występuje podwójnie. Rozdział 11 nosi tytuł „Statyka płynów”, a rozdział 12 jest zatytułowany „Kinetyka płynów nielepkich”. Oba rozdziały zawierają 7 podrozdziałów i 14 punktów. Względnie krótki rozdział 13, zatytułowany „Wykorzystanie zasady pędu w postaci całkowej do wyznaczania wynikowych oddziaływań kinematycznych na kontaktujące się z nimi ciała stałe lub ich fragmenty” ma 4 podrozdziały i 4 punkty. Kolejny rozdział 14 noszący tytuł „Kompletny układ równań kinetyki ustalonej strugi płynu i przykłady ich zastosowań w praktyce”, Jest złożony z 8 podrozdziałów i dwóch punktów. Rozdział 15 nosi tytuł „Wybrane zagadnienia analizy wymiarowej i teorii podobieństwa zjawisk mechanicznych”. Składa jest złożony z 8 podrozdziałów i czterech punktów. Rozbudowany rozdział 16 pt. „Termomechanika sił stosowana w budownictwie” jest złożony z 10 podrozdziałów i 12 punktów. Wreszcie ostatni merytoryczny rozdział zatytułowany „Wybrane metody dyskretyzacji ciągłych ośrodków materialnych i związane z nim modele dyskretne ciał stałych i płynów” jest złożony z 4 podrozdziałów i 10 punktów.
Bardzo dużą objętość tej książki (ponad połowę) zajmują zagadnienia mechaniki płynów, termodynamiki, akustyki, analizy pomiarowej, teorii podobieństwa zjawisk mechanicznych, teorii drgań i innych. Niestety na wydziałach inżynierii lądowej nie są one wykładane jako oddzielne takie przedmioty, jak: mechanika cieczy i gazów, oddzielnie teoria drgań, akustyka czy termodynamika. Wykładane są jednak ich elementy w mechanice teoretycznej, mechanice budowli i przede wszystkim w teorii sprężystości i plastyczności. W tym sensie recenzowana książka wypełnia istniejącą lukę, spełniając cel sformułowany przez Autora o wspólnocie podstaw mechaniki ciał stałych i mechaniki płynów. Autor wylicza jeszcze cztery inne cechy wyróżniające tę monografię, z którymi trudno się zgodzić. Jak pisze w przedmowie Autor „Niniejsza monografia jest pomyślana głównie jako pomoc dla studentów, doktorantów i pracowników naukowych różnych wydziałów wyższych uczelni technicznych. Mogą z niej korzystać także inżynierowie projektanci oraz osoby zajmujące się modelowaniem i obliczeniami komputerowymi z zakresu tzw. stosowanej mechaniki ciał stałych i płynów”.
Uwagi recenzenta: prawa zachowania pędu, momentu pędu, energii kinetycznej i mechanicznej oraz prawo zachowania masy nie nazywałbym zasadami. Metoda d’Alemberta dotyczy zasady pracy wirtualnej, pomimo jej tak nazywania powszechnie w literaturze czyli dodanie do równań równowagi wyrażenia , które nie jest siłą w sensie Newtona dla ortodoksyjnych fizyków teoretycznych, u których pojęcie siły bezwładności jest obce. ҉Kinetostatyka jest jednak powszechnie stosowana przez inżynierów ([4.3] str. 100). Pojęcie więzów jako wszelkich ograniczeń na ruch pojawiło w pracy Fouriera (1768–1830) o przewodnictwie cieplnym w 1795 roku i nie jestem przekonany czy równania konstytutywne na stronach 78–79 to rzeczywiście równania więzów. Punkty 10.11.3. są podwójne, a nazwa punktu 10.6.2 „Stosunek ciepeł właściwych κ” brzmi dość niejednoznacznie. Termin „termo mechanika” jest nieracjonalny, bowiem nie mogę wyobrazić sobie termokinematyki,
Monografię Profesora Andrzeja Flagi oceniam jednak wysoce pozytywnie, z uwagi na szczególnie obszerny zakres tematyczny materiału oraz wysoce cenne i bezdyskusyjne zawartości merytoryczne. Autor jest pracownikiem akademickim wyjątkowo pracowitym, czego dowodem są Jego i inne wielkie objętościowo monografie i podręczniki. Monografia ta ma i inną zaletę, bowiem potencjalny Czytelnik może czytać poszczególne rozdziały oddzielnie, niezależnie od innych. Wydana monografia wypełni istniejącą lukę literatury z tematyki przede wszystkim mechaniki płynów i powinna służyć studentom i doktorantom wydziałów inżynierii lądowej naszych politechnik.
Wacław Szcześniak